NGA (2)

NINA ANDREEVA

Nina Andreeva và những điều tờ ANTG chưa nói

Cavenui’s blog, 25/3/2013

Báo ANTG cuối tháng mới ra hôm nay có bài phỏng vấn Nina Andreeva, lâu lắm mới gặp người quen- 1 gương mặt nước Nga thời cuối Gorbachev đầu Yeltsin. Những người cùng thời với bà giáo này, hoặc đã chết (Sakharov, Sobchak, Starovoitova, Yeltsin…), hoặc lặn mất tăm khỏi vũ đài chính trị, cả bà Andreeva cũng vậy, lâu lắm rồi tên tuổi cực kỳ chìm, nên hôm nay thấy xuất hiện trên báo tiếng ta, là phải đọc.

Người dịch bài phỏng vấn đương nhiên là sành tiếng Nga, tờ ANTG là 1 tờ đậm chất Nga (có Hồng Thanh Quang dân Nga học), tuy nhiên, Nga này là Nga Xô, và có định hướng Ba Đình. Nên chắc lỗi cậu đánh máy mà rải rác trong bài tên nhân vật chính toàn ghi nhầm là Nina Andreevna, thừa 1 chữ n mà thành ra ngớ ngẩn.

Lại phải mở ngoặc về cách đặt tên họ người Nga. Người Nga đặt tên theo cấu trúc tên+phụ danh+họ. Cho nên khác với trẻ con Việt Nam giấu tên bố vì sợ bị chửi, bọn Nga không thể giấu nổi. Ví dụ Vladimir Ilych Ulianov (Lenin sau này) thì qua phụ danh Ilych biết ngay tên ông bố vị lãnh tụ hói trán là Ilya. Bà Nina Andreeva tên đầy đủ là Nina Aleksandrovna Andreeva thì Nina là tên, Andreeva là họ còn qua phụ danh Aleksandrovna ta biết tên ông bố của bà là Aleksandr. Nếu con trai thì phụ danh thường có dạng –ovich, -evich. Còn nếu con gái thì phụ danh thường có dạng –ovna, -evna. Nếu viết nhầm thành Andreevna người ta sẽ hiểu nhầm đấy là phụ danh và tên ông bố bà này là Andrey, thật ra không phải thế.

Andreeva là họ. Nếu họ đàn ông Nga thường có đuôi –ov, -ev thì họ phụ nữ Nga sẽ có đuôi –ova, -eva (rất đơn giản: thêm 1 chữ a vào). Người phụ nữ đi lấy chồng sẽ mang họ chồng. Nếu bà Nina Andreeva chưa lập gia đình thì họ Andreeva của bà là họ từ thời con gái, suy ra bố bà, anh em trai bà sẽ có họ là Andreev. Còn nếu bà đã lập gia đình thì Andreev là họ của chồng bà. Tương tự, vợ và con gái (chưa chồng) của tổng thống Putin sẽ là Putina, vợ và con gái (chưa chồng) của thủ tướng Medvedev sẽ là Medvedeva. Bác nào giỏi hóa, đọc đuôi các hóa chất ua, rich…  thạo rồi thì chuyển sang cách đổi tên họ người Nga không có gì khó khăn cả.

Chẳng riêng Nga mà hầu hết bọn Tây đều để vợ mang họ chồng (tuy không thêm chữ cái a vào như bọn Nga), ví dụ vợ tổng thống Pháp François Mitterand là Danielle Mitterand, vợ tổng thống Mỹ Ronald Reagan là Nancy Reagan…, nhưng Việt Nam Trung Hoa thì lại không bắt vợ phải “tòng phu” đổi họ. Vợ Mao Trạch Đông vẫn mang họ Giang, vợ Chu Ân Lai vẫn mang họ Đặng, vợ Bạc Hy Lai vẫn mang họ Cốc, vợ Võ Văn Kiệt vẫn mang họ Phan, không bà nào phải đổi họ. Phải chăng mấy xứ Á Đông này bình đẳng gấp vạn lần sự bình đẳng giả hiệu Âu Mỹ? Em đồ rằng không phải thế. Vì mấy xứ Á Đông này 1 ông chồng có nhiều bà vợ, nên vợ Lưu Bị phải phân ra My phu nhân, Cam phu nhân, Tôn phu nhân…, nếu bắt chước tây vợ mang họ chồng thì thành Lưu phu nhân hết, sách của La Quán Trung đọc lên chắc bớt nhiều phần hấp dẫn?

*

Giải trí tí rồi vào phần chính. Tưởng là gặp người quen thì biết thêm tin người quen. Hóa ra không phải. Toàn tin cũ. Tức là bài báo chỉ kể lại vụ năm 1988 bà giáo này viết bài “Tôi không thể rời bỏ những nguyên tắc” (Не могу поступаться принципами) đăng trên tờ “Nước Nga Xô viết” thành trì của phe bảo thủ để phản đối perestroika. Tất nhiên bà Andreeva nhận xét đúng rằng perestroika sẽ dẫn đến sự tan rã của Liên Xô. Nhưng sự tan rã ấy là tốt hay xấu, thì ta không nhất thiết phải đồng quan điểm với bà.

Để hiểu vì sao bà Andreeva phản đối perestroika quyết liệt thế thì lẽ ra báo ANTG nên trình bày quan điểm-sự nghiệp chính trị của bà.

Năm 1989 bà lãnh đạo tổ chức toàn liên bang “Thống nhất-Vì chủ nghĩa Lenin và tư tưởng cộng sản”.

Năm 1991 bà lãnh đạo phái Bolshevik trong đảng Cộng sản Liên Xô.

Tháng 11/1991 bà lãnh đạo đảng Cộng sản Bolshevik Toàn liên bang.

Đến đây lại phải mở ngoặc sự khác biệt giữa đảng của bà với đảng CS Liên bang Nga của Zyuganov.

Đảng của bà Andreeva là “toàn liên bang”, ý là toàn liên bang xô viết, hoạt động ở các nước cộng hòa khác nhau trước đây thuộc Liên Xô, chứ không phải là 1 đảng ở nước Nga như đảng của Zyuganov. Bà Andreeva và các đồng đội của bà không chấp nhận 1 thực tế hiển nhiên là Liên bang xô viết đã tan rồi, giờ là thời của những quốc gia khác nhau và độc lập.

Đảng Bolshevik của bà không chấp nhận luật chơi mới của các chính thể mới, trong khi đảng của Zyuganov tham gia nghị trường, đối lập nhưng là đối lập có ghế trong quốc hội, thậm chí không phải không có lúc tác động được lên nhà cầm quyền.

Đảng của bà Andreeva coi những đảng cộng sản khác, trong đó có đảng của Zyuganov là xét lại, thỏa hiệp, bắt tay với chủ nghĩa tư bản nên không phải là cộng sản đích thực. Đảng của bà Andreeva tự coi mình là đội quân tiên phong của giai cấp công nhân, liên minh với nông dân và giới lao động trí óc đấu tranh vì mục tiêu xây dựng CNXH và CNCS. Đại khái qua Andreeva, ta hình dung ra Stalin, Hoxha…, tuy bà kém cỏi hơn các lãnh tụ kia nhiều.

Năm 1992 bà Andreeva phát biểu tại trường ĐH Kim Nhật Thành ở Bình Nhưỡng, bài phát biểu tên là “Sự nghiệp XHCN tất thắng”.

Vân vân.

*

Đến đây em mới tưởng tượng 1 điều không có thật trong lịch sử. Giả dụ năm 1988 bài báo phản đối perestroika của bà thành công, bánh xe Gorbachev dừng lại và bây giờ vẫn có 1 nước Liên Xô y hệt nước Liên Xô đầu thập niên 80. Thì sao nhỉ? Thì có khi ông Zyuganov và các đồng chí của ông (trong đảng CS LB Nga bây giờ), với những quan điểm về hướng đi của xã hội như họ có hiện giờ, sẽ tập hợp thành 1 nhóm “nhân sĩ trí thức” góp ý Hiến pháp, đòi bỏ điều 6 (tương đương điều 4 Hiến pháp VN) không chừng.