TRẦN HƯNG ĐẠO

Thử tưởng tượng truyện hay phim về Trần Hưng Đạo

Cavenui’s blog-15/5/2010

Trần Hưng Đạo là 1 nhân vật lịch sử vĩ đại của dân tộc, được nhân dân tôn thờ: Đức Thánh Trần.

Những anh hùng chống giặc ngoại xâm của ta có nhiều, nhưng Đức Thánh Trần được tôn thờ hơn cả, một phần vì kẻ chiến bại dưới tay Ngài là 1 đế quốc to- Nguyên Mông-hùng mạnh hơn nhiều tập đoàn xâm lược khác, song phần lớn vì Ngài đã gạt bỏ những hiềm khích cá nhân, những bất hòa dòng họ, đã tuyệt đối trung thành với vua Trần-những người mà cha Ngài mang hận để đoàn kết toàn quân toàn dân ta đi tới thắng lợi cuối cùng.

Đó là 1 sự thật lịch sử mà không 1 sử gia nào dù cấp tiến đến đâu, dù “xét lại” đến mấy có thể chối bỏ. Và sự thật lịch sử này rất cần tôn trọng trong những tác phẩm văn nghệ tử tế mang đề tài lịch sử Trần Hưng Đạo.

Nhưng ở cái thời xa xưa ấy, bản thân Ngài đã nghĩ gì, đã tính toán điều gì, đã trăn trở dằn vặt thế nào trước khi đi đến quyết định không vặt lại ngôi vua để trả thù cho cha, lại là điều sử không chép, chúng ta không ai biết được. Mà vì không ai biết để có thể đưa ra 1 đáp án duy nhất đúng thì ai cũng có quyền giải thích theo cách của mình, miễn sao có lý.

Cách giải thích thứ nhất, lý tưởng nhất, an toàn nhất song cũng phi nhân (tước bỏ những tính toán rất người trong 1 con người) nhất: Ngài đích thực là 1 vị thánh, Ngài suốt đời vì nước vì non, Ngài hy sinh cả cuộc đời mình cho nụ cười trẻ thơ Đại Việt, Ngài tuyệt đối không nghĩ đến cá nhân, không nghĩ đến mối thù của người cha mà đem so nó với niềm hạnh phúc của người dân Đại Việt dưới chế độ tốt đẹp của cha con Trần Thánh Tông-Trần Nhân Tông là vô cùng nhỏ bé. Ý nghĩ vặt ngôi vua, ý nghĩ trả thù cho người cha tội nghiệp tuyệt nhiên không xuất hiện trong đầu Ngài. Vua Trần tốt, ta phải giúp họ để đưa nước Đại Việt ta sánh vai các cường quốc năm châu, nhân dân Đại Việt ta độc lập tự do hạnh phúc-suốt đời Ngài chỉ nghĩ vậy. Cách giải thích này được chúng ta hào hứng chấp nhận, trong thời buổi ô trọc này đôi khi chúng ta cần những vị Thánh. Nhưng nếu theo cách giải thích này mà viết truyện làm phim thì truyện hay phim khó mà hay được.

Cách giải thích thứ hai đời hơn. Ý nghĩ trả thù đã nhiều lần xuất hiện trong đầu Ngài, những kế hoạch cướp ngôi vua đã vài lần được dàn dựng, Ngài đã vài lần tuốt gươm ra. Thế nhưng cứ mỗi khi thời cơ thuận tiện nhất xuất hiện thì Ngài lại dừng lại, một cái gì đó lớn lao hơn đã ngăn cản Ngài làm điều trước đó ít phút Ngài định làm. Ở cuộc xung đột nội tâm dữ dội trong Ngài, quốc gia dân tộc đã thắng, tham vọng và thù hận cá nhân đã thua. Nếu đúng như vậy thì Trần Hưng Đạo vừa vô cùng vĩ đại, vừa đích thực là 1 con người. Và nếu theo cách giải thích này thì phim hay truyện có nhiều khả năng sẽ hay. Thử tưởng tượng 1 bộ phim về Trần Hưng Đạo theo kiểu kiếm hiệp: Ngài và Trần Quang Khải đấu kiếm trên những đỉnh núi, bay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi kia, dưới chân núi là biển cả có 1 tuyệt sắc giai nhân đang nằm ngủ. Cả 2 đều võ nghệ siêu phàm, màn đấu võ thật đỉnh Cavenui không mô tả được. Thế rồi Trần Quang Khải nhắm nghiền mắt lại đợi nhát kiếm cuối cùng kết liễu đời mình, người đã nhận thua. Cũng như Trần Quang Khải, khán giả hồi hộp đợi nhát kiếm đó. Nhưng không có. Trần Hưng Đạo đã dừng tay. Để rồi màn đấu võ cuối phim là 2 đức ông họ Trần song kiếm hợp bích đấu với quân Nguyên, cũng trên những đỉnh núi ngày nọ… Cavenui có thể tài trợ cho 1 bộ phim như thế.

Cách giải thích thứ ba là cách giải thích phản-anh-hùng-ca từ phía những sử gia chủ trương thuần lý, Trần Hưng Đạo không cướp ngôi vua vì theo tính toán của Ngài, đấy là 1 giải pháp dở. Là 1 con người chính trị kiệt xuất, Trần Hưng Đạo hiểu rằng Ngài có thể đoạt được ngôi vua, nhưng cái giá phải trả là 1 sự tổn thất nặng nề về lực lượng để rồi khi đối diện với quân xâm lược Nguyên-Mông sau đó, với 1 lực lượng đã nhiều sứt mẻ, ngôi vua của Ngài không có nhiều cơ hội sẽ giữ được. Sau khi đánh bại Nguyên-Mông, Trần Hưng Đạo lại hiểu rằng Ngài có đủ bổng lộc, quyền hành… và quan trọng hơn, Ngài đang có cơ hội trở nên bất tử, trở thành 1 vị Thánh, mà vị Thánh thì to hơn ngôi vua nhiều nên vấn đề cướp ngôi không đặt ra nữa. Thật ra, ai biết được đức thánh Trần đã tính toán điều gì nên Cavenui có thể chấp nhận giả thiết này và vẫn coi Trần Hưng Đạo là 1 nhân vật lịch sử vĩ đại như thường. Nhưng có lẽ số đông không có quan điểm như thế, giả dụ cách giải thích rất chi là phản anh hùng này được đưa vào phim, nhiều khả năng bộ phim sẽ bị ném đá tơi bời bởi nó xúc phạm những tình cảm thiêng liêng của đông đảo dân chúng. Cavenui chắc chắn sẽ xem phim, nhưng tài trợ cho bộ phim này thì hổng dám đâu.

Đấy chỉ là 3 trong nhiều cách giải thích về 1 chi tiết trong đời hoạt động cách mạng của Trần Hưng Đạo. Có thể còn nhiều cách giải thích khác nữa, và có thể còn nhiều chi tiết thú vị khác nữa. Nói chung phim truyện lịch sử nếu muốn hay thì nên tập trung vào những điều còn bỏ trống trong sử. Không có đáp án từ các sử gia mới có chỗ cho sự tưởng tượng của người làm nghệ thuật.